RÚV dýrara en allt dómskerfið
Launakostnaður Ríkisútvarpsins var 700 milljónum króna hærri á síðasta ári en kostnaður við alla starfsmenn dómskerfisins, þ.e. alla dómara og starfsmenn héraðsdómstólanna, Landsréttar og Hæstaréttar. Þetta kemur fram í grein eftir Helga Brynjarsson, lögfræðing og starfsmann þingflokks Sjálfstæðisflokksins, sem birtist á Vísi 10. október síðastliðinn.
Helgi bendir á að hollvinir Ríkisútvarpsins hafi brugðist ókvæða við öllum hugmyndum um að taka ríkismiðilinn út af auglýsingamarkaði í viðleitni til að bregðast við alvarlegri stöðu sjálfstæðra fjölmiðla. Verði settar hömlur á samkeppnisrekstur ríkisins á fjölmiðlamarkaði verði að „bæta“ Ríkisútvarpinu upp tekjutapið. Þetta segir Helgi að geti verið skiljanlegt í ljósi þess að rekstur þess hafi ekki verið upp á marga fiska seinustu ár:
„Í nýjustu fundargerð stjórnar RÚV kemur fram að félagið hafi verið rekið með 160 milljóna kr. halla á fyrstu sex mánuðum ársins og að horfur sé á umtalsverðum hallarekstri á næsta ári og að óbreyttu þurfi að grípa til „frekari ráðstafana“.“
Fjárhagsvandræði Ríkisútvarpsins eru hins vegar ekki vegna „ónógra tekna, heldur vegna þess hvernig fjármununum er varið,“ skrifar Helgi og heldur áfram:
„Rekstrartekjur RÚV voru yfir 9 milljarðar kr. árið 2024 skv. ársreikningi félagsins. Þar af námu laun og launatengd gjöld tæpum 3,9 milljörðum. Þar eru ótaldar allar verktakagreiðslur félagsins, en þær hafa numið tæpum milljarði kr. á ári seinustu ár.
Þessar tölur verða svo enn ótrúlegri þegar þær eru settar í samanburð við launakostnað annarra ríkisaðila.“
Helgi Brynjarsson bendir á að ríkisvaldið standi á þremur grunnstoðum sem nauðsynlegar eru til að viðhalda lýðræðislegri stjórnskipun; dómsvaldið, framkvæmdarvaldið og löggjafarvaldið:
„Það vill svo merkilega til að kostnaður við starfsmenn ríkisútvarpsins er hærri en kostnaðurinn við alla starfsmenn dómsvaldsins, þ.e. alla dómara og starfsmenn héraðsdómstólanna, Landsréttar og Hæstaréttar. Starfsmenn eins fjölmiðils er sem sagt útgjaldafrekari en heil grein ríkisvaldsins, og munar þar rúmum 700 milljónum kr. á árinu 2024.“
Og Helgi tekur annað dæmi:
„En dómsvaldið er ekki eina grein ríkisvaldsins sem er ódýrari í rekstri en RÚV, því starfsmannakostnaður löggjafans, þ.e. allir þingmenn og starfsmenn Alþingis, er einnig lægri en fjölmiðilsins góða. Munurinn er þó ekki jafn mikill og hjá dómstólunum, eða rétt rúmar 100 milljónir kr. Það kemur heldur spánskt fyrir sjónir að það þurfi fleiri starfsmenn til að halda úti einum fjölmiðli en þarf til að halda úti öllu dómskerfinu eða löggjafarvaldinu eins og það leggur sig.“
Í ársreikningi árið 2024 kemur fram að starfsmenn RÚV hafi verið 293 í 275 og stöðugildum. Helgi segir það liggja í augum uppi að ekki sé þörf á „tæplega 300 starfsmönnum til að reka einn fjölmiðil, sérstaklega í ljósi þess að RÚV er lögum samkvæmt eingöngu skylt að halda úti einni sjónvarpsstöð og tveimur útvarpsstöðvum“. Hluti vandans sé að RÚV ákveðið að gera sig „gildandi á allt öðrum vígstöðum, eins og t.d. í hlaðvarpssenunni, á Instagram, Linkedin og á kínverska njósnamiðlinum TikTok“.
Helgi hefur nokkra samúð með þeim að þeir séu til sem vilji „horfa á Barnaby ráða gátuna í þúsundasta skiptið eða horfa á Gísla Martein ræða við sömu gestina í hverri viku“ en smekkur manna ólíkur:
„Það þarf hins vegar engan Barnaby, og því síður einhvern starfshóp, til þess að leysa gátuna um hvernig koma má á heilbrigðu fjölmiðlaumhverfi og bæta rekstur RÚV. Það hefur lengi verið vitað að skilvirkasta leiðin að því marki er að taka RÚV af auglýsingamarkaði og endurskipuleggja störf þess. Það eina sem vantar er bara nógu marga stjórnmálamenn sem hafa vilja og þor til þess að leggja það til.“