Að afsala sér tekjum annarra

Ljái mér hver sem vill. Ég hef áhyggjur af því hvernig margir nálgast umræðu um skattheimtu ríkisins. Hugmyndafræðin sem liggur þar að baki er mér ekki aðeins óskiljanleg heldur gengur hún gegn öllum hugmyndum mínum um frelsi einstaklinga til orðs og athafna, eignarrétti og tilgangi ríkisvaldsins.

Alþingi afgreiddi fjárlög fyrir árið sem nú er gengið í garð síðastliðinn föstudag. Aldrei hafa tekjur ríkisins verið áætlaðar hærri og hið sama á við um útgjöldin. Heildargjöld ríkisins samkvæmt fjárlögum verða rúmlega 807 milljarðar króna en útgjöldin hækkuðu um liðlega tvo milljarða í meðförum þingsins. Heildartekjur verða 840 milljarðar gangi frumvarpið eftir – um 64 milljörðum krónum hærri en fjárlög síðasta árs en rúmlega 25 milljörðum hærri en endurmetin tekjuáætlun ríkissjóðs. Á þessu ári gera fjárlög ráð fyrir að skatttekjur og tryggingagjald verði yfir 35 milljörðum hærri en endurskoðuð áætlun fyrir síðasta ár gerir ráð fyrir. Á móti lækka arðgreiðslur til ríkissjóðs verulega. Á þessu ári er gert ráð fyrir að arðgreiðslur til ríkissjóðs verði um 18,7 milljarðar en síðasta ári námu arðgreiðslur um 39,8 milljörðum, langt umfram það sem reiknað var með. Munaði þar mestu um háar arðgreiðslur frá bönkunum.

Ríkissjóður hefur fitnað ágætlega á síðustu árum – hann hefur fengið að njóta hagvaxtar líkt og flestir landsmenn. Þrátt fyrir að slakað hafi verið á skattaklónni undir forystu Sjálfstæðisflokksins, – almenn vörugjöld afnuminn, tollar fellir niður af flestum vörum, tekjuskattur einstaklinga lækkaður, milliþrep afnumið og tryggingagjald lækkað – verða skatttekjur og tryggingagjald rúmlega 187 milljörðum krónum hærri á þessu ári að nafnverði en árið 2013. Á föstu verðlagi er hækkunin um 150 milljarðar króna eða yfir 27%.

„Getuleysi“ við tekjuöflun

Þessi gríðarlega tekjuaukning er ekki nægjanleg í hugum þeirra sem kalla á aukna skattheimtu. Í umræðum um fjárlög var ríkisstjórnin sökuð um „getuleysi“ til að afla tekna. „Milljarðar tekna eru gefnar eftir í frumvarpinu,“ sagði formaður Samfylkingarinnar í þingræðu. Félagi hans og fulltrúi í fjárlaganefnd var sama sinnis: „Tekjuleiðirnar eru svo sannarlega fyrir hendi. Þær eru bara ekki nýttar.“

Af málflutningi flestra þingmanna stjórnarandstöðunnar um fjárlög, var ekki hægt að draga aðra ályktun en að ríkisstjórnin væri að boða umfangsmikla lækkun skatta. Fátt var fjarri sannleikanum (því miður). Kolefnisgjöld voru hækkuð um 50% og fjármagnstekjuskattur hækkaður úr 20% í 22% (en á móti var frítekjumark vaxtatekna var hækkað). Flest gjöld voru hækkuð til samræmis við spá um þróun verðlags.

Það var helst Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður Miðflokksins, sem gerði athugasemdir við fyrirhugaðar hækkanir. Logi Einarsson botnaði ekkert í þeim athugasemdum: „Ég skildi ekki alveg hvað hann [Sigmundur Davíð Gunnlaugsson] var að tala um vegna þess að nettóeftirgjöf tekna í fjárlögunum frá fjárlögum Benedikts Jóhannessonar er um 15 milljarðar og það á að gefa frekar eftir.“

„Eftirgjöfin“ sem formaður Samfylkingarinnar kallaði svo var meðal annars fólgin í því að hækka ekki kolefnisgjöld um 100% heldur „aðeins“ um 50%. Í frumvarpi sem Benedikt Jóhannesson, þáverandi fjármálaráðherra, lagði fram í september síðastliðnum var tillaga um tvöföldun kolefnisgjaldsins. Rétt er að taka fram að í umræðum um frumvarpið sem aldrei nái fram að ganga, þar sem ríkisstjórnin sprakk, lýsti ég yfir andstöðu við slíka hækkun og ég var ekki einn meðal stjórnarþingmanna í andstöðunni.

Eitthvað er öfugsnúið

En 50% hækkun skatta er engu að síður „eftirgjöf“ á tekjum í hugum skattaglaðra stjórnamálamanna. Þegar Ágúst Ólafur Ágústsson, fulltrúi Samfylkingar í fjárlaganefnd, gerði grein fyrir nefndaráliti sagði hann meðal annars:

„Við erum núna í dag eða vorum að greiða atkvæði um í morgun að ekki ætti að hækka kolefnisgjaldið eins og til stóð. Það eru 2 milljarðar sem ríkisstjórn Vinstri grænna er að afsala sér.“

Í andsvörum við Willum Þór Þórsson, formann fjárlaganefndar, sagði Ágúst Ólafur að með því að ýta á „einn takka“ hefðu tveir milljarðar farið frá ríkinu:

„Hið sama má segja um fjármagnstekjuskattinn. Við ýttum á einn takka og ákváðum að fjármagnstekjuskatturinn yrði 22%. Af hverju ekki 25%? Auðlegðarskatturinn er ekki flókið framlag. Við vorum með auðlegðarskatt sem gaf 5–10 milljarða, allt eftir því hvernig áraði. Þetta er ekkert svo flókið, það sem skortir er pólitískur vilji þessara blessuðu stjórnarflokka.“

Það er eitthvað öfugsnúið við þá röksemdafærslu að ríkissjóður sé að „afsala“ sér tekjum með því að hækka ekki skatta og álögur meira en lagt er til. Að þingmenn setjist niður og reikni hve „nettóeftirgjöf tekna“ er mikil vegna þess að skattheimta á fyrirtæki og einstaklinga er ekki eins þung og þeir vilja, er áhyggjuefni – ekki aðeins fyrir mig sem hægri mann heldur fyrir allt launafólk. Virðingin fyrir sjálfsaflafé og eignum einstaklinga er lítil. Engu er líkara en að hinir skattaglöðu stjórnmálamenn líti svo á að ríkið eigi rétt á öllu því sem einstaklingurinn aflar og að ríkið „afsali sér“ því sem hann fær að halda eftir þegar búið er að greiða skatta – veiti „nettóeftirgjöf“ í góðsemi sinni.